Jak dieta pozwala regulować poziom cukru?

Glukoza określana jest ze względu na swoją budowę jako cukier prosty.

Glukoza to związek chemiczny należący do grupy węglowodanów, określany też ze względu na swoją budowę jako cukier prosty. Substancja występuje naturalnie w owocach i miodzie, zaś organizm człowieka otrzymuje ją dzięki procesowi rozkładu cukrów złożonych oraz tłuszczy przetwarzanych najpierw w procesie trawienia, a następnie podczas złożonych, wewnątrzkomórkowych procesach enzymatycznych.

Glukoza jako cukier prosty jest podstawowym źródłem energii dla organizmu, dzięki szybko zachodzącej przemianie tego cukru na energię możliwy jest normalny przebieg procesów życiowych każdej komórki. Glukoza wykorzystywana jest do utrzymania właściwej temperatury ciała, pracy mięśni, a także pracy wszystkich organów na czele z mózgiem i całym układem nerwowym.

Kluczowe dla prawidłowości przebiegu procesów życiowych jest dostarczenie organizmowi właściwej ilości tego cukru. Za transport glukozy odpowiada insulina- hormon produkowany przez trzustkę, dzięki któremu źródło energii dostarczane jest z krwioobiegu do potrzebujących go komórek.

W przypadku braku insuliny (lub nawet jej niedostatecznej ilości) wydzielanej do krwi przez trzustkę zaburzony zostaje proces dostarczania glukozy do komórek, przez co struktury organizmu nie zostają należnie odżywione, a we krwi pozostaje nadmiar cukru. Stan ten określa się jako hiperglikemię. Do objawów występujących przy hiperglikemii należą: zwiększone pragnienie i apetyt, częste oddawanie moczu, suchość w ustach, towarzyszące uczucie zmęczenia i ospałości spowodowane „niedożywieniem” komórek, zaburzenia widzenia, koncentracji i koordynacji, czy dokuczliwe skurcze nóg. Przy długotrwałej hiperglikemii może pojawiać się również charakterystyczny zapach acetonu z ust, powstały wskutek enzymatycznego przetwarzania nadmiaru cukru w komórkach (jest to proces niekorzystny, szczególnie u osób obciążonych rozwojem cukrzycy).

Nadmiar cukru we krwi może wykazywać działania toksyczne i w postaci przewlekłej może być przyczyną uszkodzenia narządów wewnętrznych, układu nerwowego i krwionośnego. Za normę poziomu glukozy we krwi uznaje się przedział od 60 do 99 mg w decylitrze krwi przed posiłkiem (na czczo), zaś dwie godziny po posiłku poziom ten nie powinien przekraczać 140 mg/dl.

Sytuację, kiedy stężenie glukozy we krwi znacznie spada (poniżej 70- 60 mg/dl) określa się mianem niedocukrzenia lub hipoglikemii. Przed drastycznym spadkiem poziomu cukru chroni organizm hormon o nazwie glukagon, który wydzielany przez trzustkę ma za zadanie uwolnić zapas glukozy, jaki gromadzi wątroba. Niekontrolowana hipoglikemia może powodować stany zagrożenia życia, skutkiem może być śpiączka lub zatrzymanie czynności życiowych.

W zdrowym organizmie ilość cukru we krwi utrzymuje się na względnie stałym, bezpiecznym poziomie, a pojawiające się zaburzenia gospodarki cukrowej w organizmie mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy, stąd fundamentalne znaczenie diety w profilaktyce tej choroby.

Sposób odżywiania jest ważny zarówno ze względu na prawidłowy przebieg procesów trawienia, jak i potrzebę dostarczenia odpowiedniej ilości glukozy dla wszystkich komórek organizmu. Nie bez znaczenia jest zarówno ilość, jak i jakość spożywanych posiłków, bowiem nadmiar niektórych składników jak cukry proste w posiłkach nie tylko powoduje gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi, ale również może powodować przykre dolegliwości trawienne w postaci uczucia nadkwaśności i zgagi.

Dieta osób zagrożonych cukrzycą powinna składać się przede wszystkim z wolno wchłanianych w układzie pokarmowym węglowodanów, a więc cukrów złożonych, które stopniowo ulegając trawieniu nie powodują skokowych wzrostów poziomu glukozy we krwi. Zaleca się spożywanie warzyw (najlepiej w postaci surowej) w ilości około pół kilograma dziennie. Świeże warzywa takie jak pomidory, papryka, sałata, cebula i brokuły zawierają znikome ilości cukrów prostych oraz stanowią źródło cennych witamin i substancji mineralnych, a także błonnika wspomagającego prawidłowe trawienie. Ponadto zaleca się spożywanie składników bogatych w witaminy z grupy B wspierające przemiany węglowodanów w organizmie, a więc produkty zbożowe- pieczywo razowe i pełnoziarniste, ryż brązowy, kaszę gryczaną, płatki owsiane oraz otręby. Znaczenie ma też względnie równomierne rozłożenie posiłków w ciągu dnia oraz niejedzenie przed snem, w nocy bowiem produkcja insuliny znacznie spada.

Unikanie cukrów prostych zawartych w słodyczach i wysoko przetworzonej żywności pozwoli nie tylko ograniczyć ryzyko rozwoju groźnych chorób na czele z cukrzycą i jej powikłaniami, ale pomoże także uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości trawiennych oraz  zachować szczupłą sylwetkę.